UROCZYSTOŚĆ Z 25-LETNIĄ TRADYCJĄ. OBCHODY 74. ROCZNICY BITWY O MONTE CASSINO

12.05.2018 r. w Opolu obchodzono 74. rocznicę bitwy o Monte Cassino i święto Stowarzyszenia „Pancerny Skorpion” połączone z 25 rocznicą przejęcia tradycji Pułku 4 Pancernego ,,Skorpion” przez 102 Pułk Zmechanizowany, przemianowanego rok później w 5 Brygadę Pancerną „Skorpion”, który odziedziczyły jego tradycje 15 maja 1993 r., przed opolskim ratuszem.

W uroczystości przekazania tradycji Pułku 4 Pancernego ,,Skorpion” dla opolskich pancerniaków – w maju 1993 r. uczestniczyło blisko 20 rozsianych po całym świecie żołnierzy Pułku, na czele z mjr br. panc. Mieczysławem Białkiewiczem i ojcem płk Adamem Studzińskim, którzy przekazali proporzec pułku oraz wiele pamiątek które umieszczone zostały w sali tradycji Brygady, a później po jej rozwiązaniu w sali tradycji Stowarzyszenia.

Pułk 4 Pancerny „Skorpion”, powstał w 1942 r. w Palestynie, w ramach 2 Korpusu Polskiego. Pierwszym dowódcą pułku był mjr Stanisław Gliński, uczestnik III Powstania Śląskiego, odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, za męstwo w walkach w Powstaniach Śląskich.

Idea symbolu „Skorpiona” zrodziła się w obozie na pustyni irackiej. Jako pierwszy przyjął go i na czołgach umieścił 2 Szwadron, którego żołnierze postanowili walczyć zażarcie i rycersko jak skorpiony. Symbol ten stał się z biegiem czasu znakiem rozpoznawczy Pułku.

Bitwa o Monte Cassino nierozerwalnie wiąże się z pułkiem “Skorpion”. Po trzech nieudanych natarciach, w okresie od stycznia do kwietnia 1944 roku, w których uczestniczyły oddziały amerykańskie, angielskie, francuskie, hinduskie i nowozelandzkie, przygotowano kolejną operację, z udziałem polskich żołnierzy. Decydujący atak na Monte Cassino, z udziałem żołnierzy 2 Korpusu Polskiego, dowodzonego przez generała Władysława Andersa rozpoczął się 11 maja 1944 r. o godz. 23.00 natarciem Pułku 4 Pancernego „Skorpion” na Monte Cassino. Pierwsze natarcie, które załamało się już po pierwszej dobie walki i zakończyło wycofaniem na pozycje wyjściowe. Drugie natarcie nastąpiło 17 maja, do którego zmobilizowano wszystkich zdolnych do walki żołnierzy. 18 maja rano alianci zdobyli wzgórze, a po kolejnych walkach do 25 maja, droga na Rzym została otwarta.

Walkę pancerniaków „Skorpionów” wspomina pułkownik broni pancernej Edward Głowacki, który służył w pułku „Skorpion”. On, jako jeden z ostatnich pamięta bitwę o Monte Cassino.

„W przypadku tej bitwy w naszym kraju brakuje obiektywnej oceny – przekonuje Głowacki. – Początek Monte Cassino, kiedy czołg wyleciał w górę, to była zbrodnia ze strony naszego dowództwa. 12 maja 1944 r. czołg M4 Sherman ppor. Ludomira Białeckiego został zniszczony przez miny. Olbrzymia siła eksplozji min i detonującej amunicji oderwały i odrzuciły wieżyczkę. Opis tragicznego ataku, w którym zginęła cała załoga czołgu został umieszczony na kartach książki Monte Cassino Melchiora Wańkowicza: „Ani chybi – idzie czołg. (To Białecki) Ucho zupełnie wyraźnie poczęło rozróżniać dalsze warkoty. (To były czołgi Ostrowskiego, Dzięciołowskiego, Fajta). Płomień nagle wybucha pod czołgiem. Huk. Z wieży tryska płonąca ludzka rakieta; człowiek pochodnia; skula się o kilka kroków pod szkarpa, tarza się, gaśnie na nim, ciemnieje wszystko; z czołgu nie wychodzi nikt więcej…. Dlaczego polegli? Przecie mina talerzowa załogom stalowych potworów nie szkodzi, przecie tylko gąsienice zerwie, czołg unieruchomi i tyle. Dlaczego?…. Czołg Białeckiego trafił na słupek kilku min, przemyślnie wkopanych jedna pod drugą.”

Siła eksplozji była tak potężna, że odrzuciła na bok kilkutonową wieżę Shermana. Trzech pancernych z załogi czołgu zginęło na miejscu. Kierowca pojazdu Józef Nickowski zmarł od ogólnych poparzeń 18 maja w dniu, kiedy zajęto Klasztor Monte Cassino. Dowódcę załogi czołgu znaleziono zaś poległego około 100 metrów od wraku dopiero 20 maja.

To nigdy nie powinno mieć miejsca. Ja tam cały czas byłem i patrzyłem na to. Monte Cassino powinno być analizowane w uczciwy sposób, żeby wyciągnąć odpowiednie wnioski i nie popełniać takich błędów w przyszłości”.

Tragedia załogi pierwszego polskiego czołgu w odrodzonej broni pancernej miała wielki wymiar symboliczny i dowódca 2. Brygady Pancernej wydał rozkaz wzniesienia na bazie wraku, pomnika Pułku 4 Pancernego „Skorpion”. Pomnik walki Pułku 4 Pancernego „Skorpion” powstał u wylotu Gardzieli i zachowuje stan wozu po zniszczeniu.

Autorem projektu pomnika jest por. Ludwik Kuźniarz. Na korpusie wraku umocowano krzyż z gąsienic czołgowych podparty dwiema spiżowymi tablicami. Na frontowej tablicy pamiątkowej, zwieńczonej orłem napis: BOHATEROM PUŁKU 4 PANCERNEGO POLEGŁYM W DRODZE DO POLSKI. Na drugiej zaś: TU POLEGLI PIERWSI ŻOŁNIERZE ODRODZONEJ NA WSCHODZIE BRONI PANCERNEJ 12 maja 1944 r.

ppor. Białecki Ludomir

kpr. Ambrożej Edward

kpr. Bogdqajewicz Eugeniusz

kpr. Karcewicz Bolesław

kpr. Nickowski Józef

Obydwie tablice związane są ze sobą kleszczami skorpionów – symbolami Pułku. Walcząc o Monte Cassino „polscy żołnierze oddali Bogu – ducha, bratniej ziemi włoskiej – ciało, a serca – Polsce”.

Pułk chlubnie wykonał powierzone zadanie bojowe w trudnym trenie i warunkach nietypowych dla działania broni pancernej. Następnie pułk walczył nad Adriatykiem, w Apeninach, w walkach o Ankonę i Bolonię.

Bitwa o Monte Cassino uznawana jest przez historyków za jedną z najcięższych bitew lądowych II wojny światowej. W czasie walk o Monte Cassino zginęło 923 polskich żołnierzy, 2931 zostało rannych, a 345 uznano za zaginionych. Na miejscowym cmentarzu wojennym widnieje napis: „Przechodniu powiedz Polsce, żeśmy polegli wierni w jej służbie”.

My Pancerniacy z Opola uczciliśmy żołnierzy poległych w bitwie pod Monte Cassino. Po żołniersku oddaliśmy im hołd patriotyczny. Pamięć o tej krwawej bitwie jest mocno obecna w Opolu, gdzie funkcjonuje Stowarzyszenie „Pancerny Skorpion”. Stowarzyszenie skupia w swych szeregach nielicznych byłych żołnierzy legendarnego Pułku 4 Pancernego „Skorpion” oraz żołnierzy zawodowych byłej 5 Brygady Pancernej „Skorpion”. Podobnie jak Pułk i Brygada swoje święto Stowarzyszenie ,,Pancerny Skorpion” obchodzi w rocznicę zwycięskiej bitwy o Monte Cassino 18 maja. Stowarzyszenie ,,Pancerny Skorpion” liczy blisko 150 członków zwyczajnych, honorowych i wspierających.

Skład Zarządu Stowarzyszenia:

– ppłk rez. Zbigniew Koziarz – prezes

– ppłk rez. dr n. hum. Jan Zadworny – wiceprezes

– mjr rez. Bogumił Herka – wiceprezes

– mjr. rez. Janusz Górka – skarbnik

– st. chor. sztab. rez. Marian Rosiak– sekretarz

– ppłk rez. mgr inż.. Adam Mataniak – członek

– ppłk rez. dr n. med. Dariusz Polaczkiewicz – członek.

Przy Stowarzyszeniu ,,Pancerny Skorpion” działa Szwadron Wojskowych Pojazdów Historycznych Skorpion. Inicjatorem jej utworzenia był Marek Dwornicki. Od 2013 r. szefem szwadronu, organizatorem rajdów i zlotów militarnych jest Adrian Mamzer.

Stowarzyszenie współpracuje z Honorowym Stowarzyszeniem Brygadierów kierowanym przez gen bryg. rez. Edwarda Szwagrzyka, Publicznym Gimnazjum nr 7 im gen. Władysława Andersa, którego dyrektorem jest Pani mgr Małgorzata Szafors, 6 Puszczańską Drużyną Harcerską im. płk Stanisława Glińskiego oraz Strzelcami z Jednostki Strzeleckiej w Głubczycach, która również nosi imię płk Stanisława Glińskiego.

W 74. rocznicę bitwy o wzgórze Monte Cassino wszystko odbywało się w otoczeniu oryginalnych strojów oraz sprzętu wojskowego, który towarzyszył Pułkowi 4 Pancernemu “Skorpion”, między innymi w walkach o Monte Cassino. Szczególnym gościem obchodów był płk bpanc. Edward Głowacki, jeden z ostatnich żyjących żołnierzy Pułku 4 Pancernego „Skorpion”, który walczył pod Monte Cassino.

Obchody rozpoczęły się od mszy świętej w kościele p.w. Błogosławionego Czesława w intencji poległych we Włoszech żołnierzy, którą celebrował ks. kapelan ppłk rez. Henryk Kaczmarek były duszpasterz 5 BPanc „Skorpion”. Z kościoła żołnierze, weterani i harcerze udali się na cmentarz komunalny Opole – Półwieś, aby złożyć kwiaty na grobie pułkownika Stanisława Glińskiego, pierwszego dowódcy Pułku 4 Pancernego „Skorpion”. Podpułkownik Zbigniew Koziarz, prezes Stowarzyszenia „Pancerny Skorpion” przypomniał sylwetkę, szlak bojowy oraz dokonania pierwszego dowódcy Pułku 4 Pancernego.

Główne uroczystości z okazji 74. rocznicy bitwy pod Monte Cassino odbyły się na Rynku przed opolskim Ratuszem, które zgromadziły weteranów i kombatantów, żołnierzy i funkcjonariuszy, harcerzy, młodzież szkolną i mieszkańców miasta. W obchodach udział wzięli wicewojewoda opolski Violetta Porowska oraz prezydent Opola Arkadiusz Wiśniewski. Dowódcę Garnizonu Opole reprezentował zastępca dowódcy 10 Brygady Logistycznej pułkownik Wojciech Grzybowski.

Wojskową asystę honorową zapewnił batalion dowodzenia i zabezpieczenia 10 Brygady Logistycznej, a dowódcą uroczystości był major Marek Król. Po podniesieniu flagi państwowej na maszt, odegraniu hymnu państwowego przez Orkiestrę Reprezentacyjną Wojsk Lądowych z Wrocławia, major Dariusz Chądziński odczytał Apel Pamięci. Gdy żołnierze z kompanii honorowej oddali salwę honorową, zebrani złożyli wiązanki kwiatów i zapalili znicze przed tablicą upamiętniającą żołnierzy poległych na wzgórzu Monte Cassino. Na zakończenie uroczystości muzycy z Wrocławia wykonali utwór „Czerwone maki spod Monte Cassino”, i po raz pierwszy od 18 lat marsz Pułku 4 Pancernego „Skorpion”, „Gdy grają motory” oraz wiązankę pieśni patriotycznych. Prezes Stowarzyszenia „Pancerny Skorpion” podpułkownik Zbigniew Koziarz Dziękując uczestnikom za obecność na obchodach.

Po uroczystościach członkowie Stowarzyszenia „Pancerny Skorpion” spotkali się z władzami miasta w ratuszu. Zebranych przywitał w bardzo serdecznych słowach prezydent miasta Arkadiusz Wiśniewski, wyrażając radość z okazji pięknego Jubileuszu 25-lecia przyjęcia tradycji Pułku 4 Pancernego „Skorpion” przez 102 Pułk Zmechanizowany i 74. rocznicy bitwy o Monte Cassino. Spotkanie było okazją do wyrażenia podziękowań dla przyjaciół stowarzyszenia. Wśród uhonorowanych osób, z rąk podpułkownika Zbigniewa Koziarza podziękowania otrzymali: płk bpanc. Edward Głowacki, prezydent miasta Opola Arkadiusz Wiśniewski, Jerzy Wójcik, Kuba Marczak, Andrzej Wróblewski, Adrian Mazur.

W swoim wystąpieniu płk. Edward Głowacki mówił: „Dla nas ten dzień, te obchody to manifestacja jedności z naszymi kolegami, którzy tam zginęli. To manifestacja pamięci o nich, choć przecież pamiętamy każdego dnia przez cały okrągły rok. To przede wszystkim też świadectwo bohaterskich, patriotycznych czynów tamtych lat, o których powinny pamiętać dzisiejsze pokolenia. Na tym bardzo nam zależy”.

Przyjęte tradycje Pułku 4 Pancernego „Skorpion” nie tylko nas wyróżniają, ale i zobowiązują. Przyjęte ideały kontynuujemy z należytą godnością służąc wiernie naszej Kochanej Ojczyźnie.

Przebieg uroczystości w obiektywie.