5 Brygada Pancerna „Skorpion” w strukturze 10 Sudeckiej Dywizji Zmechanizowanej

   W marcu 1994 r. 102 pz (od 16 maja 1993 r. noszący nazwę wyróżniającą „Skorpion”) został przeformowany na 5 Brygadę Pancerną „Skorpion”. Nastąpiło przekazanie obowiązków dowódczych. Dowódca 102 pz mjr Zygmunt Puchała przekazał sztandar pułkowy dowódcy ppłk Ryszard Kubacki, który rozkazem przełożonych został wyznaczony na dowódcę 5 Brygady Pancernej „Skorpion” wchodzącej w skład 10 Dywizji Zmechanizowanej, którą dowodził w latach 1994-1998, cz. p.o. mjr dypl. Jan Zadworny (IX.1996 – I.1997). W latach 1998-2001 brygadą dowodził  płk dypl. Marek Ryszelewski, p.o. dowódcy 5 Brygady Pancernej od 26 stycznia do 14 grudnia 2001 był ppłk Jan Brzozowski, szefem sztabu zca dowódcy brygady w latach 1994-1998 był mjr dypl. Jan Zadworny, obowiązki przekazał dla mjr dypl. Krzysztofa Bodzka (1998-2001), szefem szkolenia zca dowódcy ppłk dypl. Henryk Gmyrek 1994-1997, po nim szefem szkolenia zostaje ppłk dypl. Jan Brzozowski1997-1999, szefem logistyki zca dowódcy ppłk dypl. Edward Ambicki, po nim ppłk mgr inż. Adam Mataniak, ostatnim szefem logistyki był ppłk mgr inż. Leszek Szczęśniak.

Przekazanie dowodzenia 102 pz „Skorpion” i objęcie dowodzenia formowanej 5 Brygady Pancernej „Skorpion”

Pamiątkowe zdjęcie zaproszonych gości w Sali Tradycji 102 pz. Od lewej: ppłk L. Krawczyk, mjr Z. Koziarz, mjr L. Szczęśniak, ppłk Z. Paroń, mjr H. Gmyrek, ppłk K. Trela, kpt. J. Zadworny, mjr Z. Puchała, mjr K. Staszewski, mjr A. Mataniak, Pani Grażyna Frister, gen. bryg. E. Szwagrzyk, ppłk R. Kubacki, płk Z. Owczarek, Z. Filinger, płk S. Szelka, ppłk A. Chorzewski, ppłk J. Szpyrka, mjr M. Piekarczyk, ppłk J. Szary

5 BPanc “Skorpion” przeznaczona była do wykonywania zadań bojowych w pierwszym lub drugim rzucie dywizji. Zadanie brygady polegało na organizacji obrony w I rzucie dywizji w rejonie skupienia głównego wysiłku, załamaniu natarcia przeciwnika lub wykonaniu kontrataku i rozbicia przeciwnika, który się włamał w pas odpowiedzialności dywizji, lub rozbicia już okrążonych wojsk przeciwnika.

Struktura organizacyjna  Brygady: dowództwo i sztab; batalion dowodzenia; 1 batalion czołgów; 2 batalion czołgów; 3 batalion czołgów(skadrowany), batalion zmechanizowany; batalion zmotoryzowany, dywizjon przeciwlotniczy; dywizjon artylerii samobieżnej; dywizjon artylerii przeciwpancernej; kompania rozpoznawcza; kompania saperów; kompania zaopatrzenia; kompania remontowa; kompania medyczna.

Stan osobowy Brygady na czas „P” wynosił 2292 żołnierzy a na czas „W” 3434 żołnierzy.

Rozliczenie stanu osobowego 5 BPanc^[1]

Źródło: Opracowanie własne

Stan faktyczny żołnierzy według  komórek organizacyjnych 5 BPanc

Źródło: Opracowanie własne

Zestawienie zasadniczego uzbrojenia i sprzętu 5 BPanc

Źródło: Opracowanie własne

Struktura organizacyjna brygady zmechanizowanej i pancernej była w zasadzie bardzo podobna. Istotnym czynnikiem, który je różnił, była liczba batalionów – czołgów, zmechanizowanych i piechoty zmotoryzowanej. Pozostałe elementy struktury organizacyjnej w zasadzie nie różniły się od siebie. I tak:

Batalion dowodzenia przeznaczony był do zapewnienia ciągłego i operatywnego dowodzenia pododdziałami brygady oraz zabezpieczenia pracy i bytowania dowództwa brygady. W jego skład wchodziły następujące pododdziały: kompania łączności; kompania ochrony i regulacji ruchu; pluton dowodzenia szefa artylerii brygady; pluton dowodzenia szefa OPL brygady; elementy logistyczne.

Na bazie batalionu dowodzenia tworzono stanowisko dowodzenia brygady (SD) oraz doraźnie – wysunięte stanowisko dowodzenia (WSD) lub punkt dowódczo-obserwacyjny dowódcy brygady (PDO).

Batalion czołgów (bcz) był podstawowym pododdziałem brygady pancernej. W jego skład wchodziły trzy kompanie czołgów (kcz), pluton łączności (plł) oraz elementy logistyczne – pluton zaopatrzenia (plzaop), pluton remontowy (plrem) i pluton medyczny (plmed).

Batalion zmechanizowany (bz) był z kolei podstawowym pododdziałem brygady zmechanizowanej. W jego skład wchodziły trzy kompanie zmechanizowane (kz), kompania wsparcia (kwsp), plł, i elementy logistyki^[2].

Batalion piechoty zmotoryzowanej (bpzmot) mógł wykonywać różne zadania. W jego składzie występowały trzy kompanie zmotoryzowane (kpzmot), kwsp, plł i elementy logistyczne. Jako środki transportu piechoty służyły samochody.

Dywizjon artylerii przeznaczony był do zapewnienia walczącym pododdziałom wsparcia bezpośredniego zgodnie z decyzją dowódcy brygady. W jego skład wchodziły następujące pododdziały: bateria dowodzenia; trzy baterie artylerii; elementy logistyki.

Dywizjon artylerii przeciwpancernej przeznaczony był do podjęcia skutecznej walki ze środkami opancerzonymi przeciwnika. W jego skład wchodziły następujące pododdziały: pluton dowodzenia; dwie baterie artylerii przeciwpancernej (bppanc); bateria przeciwpancerna (bppanc); elementy logistyczne.

Na bazie dywizjonu organizowano odwód przeciwpancerny. Posiadanym sprzętem mógł on podjąć skuteczną walkę ze środkami opancerzonymi przeciwnika.

Dywizjon artylerii przeciwlotniczej stanowił pododdział taktyczno-ogniowy wojsk obrony przeciwlotniczej. Przeznaczony był do bezpośredniej osłony elementów ugrupowania bojowego brygady przed rozpoznaniem i uderzeniami z powietrza oraz walki z desantami taktycznymi w czasie przelotu w rejon desantowania. Zwalczał samoloty i środki bezpilotowe przeciwnika na małych i bardzo małych wysokościach.

W jego skład wchodziły następujące pododdziały: pluton dowodzenia; trzy baterie przeciwlotnicze, elementy logistyczne.

Kompania rozpoznawcza (kr) przeznaczona była do zdobywania i dostarczania dowódcy brygady terminowych, wiarygodnych i dokładnych informacji o przeciwniku, skutkach prowadzonych działań i terenie. W jej skład wchodziły następujące pododdziały: cztery plutony rozpoznawcze (wyposażone w transportery BRDM); drużyna rozpoznania skażeń; pluton rozpoznawczy (wyposażony w motocykle).

Kompania rozpoznawcza posiadała na wyposażeniu sześć wozów dowodzenia BRDM R-5, osiem wozów rozpoznawczych BRDM-2, dwa wozy rozpoznania skażeń BRDM-2rs oraz dwanaście motocykli.

Kompania saperów (ksap) przeznaczona była do wykonywania specjalistycznych zadań z zakresu zabezpieczenia inżynieryjnego działań bojowych brygady. W jej skład wchodziły: drużyna rozpoznania inżynieryjnego; dwa plutony saperów; pluton minowania; pluton drogowo-mostowy; pluton maszyn inżynieryjnych; elementy logistyki.

Na bazie ksap tworzony był specjalistyczny element ugrupowania bojowego – oddział zaporowy (OZap) i oddział zabezpieczenia ruchu (OZR).

Pododdziały logistyczne (kzaop, krem, kmed) były przeznaczone do zabezpieczenia logistycznego pozostałych pododdziałów (elementów ugrupowania bojowego) brygady. Ich zadaniem było zaspokojenie potrzeb wojsk w środki niezbędne do życia i walki oraz zachowanie zdolności ludzi i sprzętu do prowadzenia działań bojowych. Do wykonywania tak zdefiniowanych zadań pododdziały logistyczne posiadały możliwość dostarczania wszelkiego rodzaju zaopatrzenia, realizacji przedsięwzięć zabezpieczenia technicznego oraz udzielania pomocy medycznej.

[1] Wszystkie dane dotyczące rozliczenia ludzi i sprzętu są za roku 1995.

[2] Skład i organizacja elementów logistycznych była taka sama w bcz, bz i bpzmot.

C.D…….

Będzie przedstawiana historia 5 BPanc “Skorpion” i Stowarzyszenia “Pancerny Skorpion” w kolejnych odsłonach.

Opracował: Jan Zadworny na podstawie książki “Opolski garnizon wojskowy w latach 1989-2009” T. I. wydana 2014 r. autor Jan ZADWORNY